Ο ρόλος της οικογένειας στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας!!

Η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα έχει αυξηθεί δραματικά: σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα το ποσοστό υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών και εφήβων στην Ελλάδα είναι 25%, ενώ το ποσοστό των υπέρβαρων νηπίων αγγίζει το 30%.

Ο ρόλος των γονέων
Οι γονείς, ειδικά στις μικρότερες ηλικίες, αποτελούν το σημαντικότερο πρότυπο προς μίμηση, και παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της διατροφικής συνείδησης των παιδιών.  Δεν είναι τυχαίο ότι τα παιδιά που έχουν γονείς με αυξημένο σωματικό βάρος, κινδυνεύουν να γίνουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα.

Γεγονός αποτελεί πως σε πολλές περιπτώσεις, οι γονείς αυτοί δεν έχουν κάποια έγκυρη διατροφική πληροφόρηση/εκπαίδευση. Μάλιστα, συχνά δέχονται αντικρουόμενα ή μεμονωμένα μηνύματα από διάφορες πηγές, με αποτέλεσμα να νιώθουν ανασφαλείς ή να ακολουθούν οδηγίες αμφίβολης προέλευσης.

Εξίσου σημαντικό είναι και το θέμα της ποσότητας. Πολλοί γονείς δεν έχουν επίγνωση του μεγέθους της μερίδας που πρέπει να σερβίρουν, με αποτέλεσμα να δίνουν στα παιδιά τους περισσότερο φαγητό από όσο χρειάζονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές οικογένειες τα παιδιά καταναλώνουν μερίδες ενηλίκων από την ηλικία των 5-6 ετών.

Η υποστήριξη από την οικογένεια είναι το Α και το Ω στην αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας. Σημαντικό ρόλο στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών αποτελεί ο τρόπος επικοινωνίας των γονέων με στα παιδιά τους. Ειδικά σε νοικοκυριά όπου υπάρχει και παιδί με υγιές βάρος, η τήρηση ίσων όρων για όλα τα μέλη είναι απαραίτητη. Με τον τρόπο αυτό δίνεται το μήνυμα ότι η ισορροπημένη διατροφή πρέπει να εφαρμόζεται από όλους, ανεξαρτήτως βάρους.

Πλέον, οι περισσότεροι ενήλικες -ειδικά οι γυναίκες/μητέρες- κάνουν κάποια στιγμή στη ζωή τους δίαιτα, αυξάνοντας τον κίνδυνο τα παιδιά τους να απασχολούνται με το βάρος τους από μικρή ηλικία. Μάλιστα πολλοί γονείς, αγχωμένοι με το θέμα της παιδικής παχυσαρκίας, πιστεύουν ότι το υπέρβαρο παιδί πρέπει να «χάσει κιλά». Νέα δεδομένα δείχνουν ότι τα παιδιά που έχουν γονείς, οι οποίοι κάνουν συχνά δίαιτες, έχουν αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και διατροφικών διαταραχών. Στην πραγματικότητα, για τα περισσότερα παιδιά η διατήρηση βάρους (ή αργή απώλεια) μέσω ισορροπημένης διατροφής και άσκησης είναι ο καλύτερος τρόπος να αποκτήσουν τις επιθυμητές συνήθειες μακροπρόθεσμα, χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη και στην ψυχολογία τους.

Τέλος, με τους σημερινούς ρυθμούς ζωής, και επειδή ο οικογενειακός προγραμματισμός δυσκολεύει (π.χ. καταναλώνεται συχνότερα φαγητό απέξω), είναι πολύ σημαντικό να μην παραλείπεται το πρωινό γεύμα.

Επιβράβευση/ανταμοιβή με "απαγορευμένα τρόφιμα"
Συχνά η χρήση τροφίμων ως επιβράβευση ή ανταμοιβή καλλιεργεί την αίσθηση ότι ορισμένα τρόφιμα αποτελούν μέσο ικανοποίησης και προκαλούν ευχάριστα συναισθήματα. Σαν συνέπεια, όταν το παιδί βρεθεί σε κάποια συναισθηματικά δύσκολη κατάσταση, καταφεύγει στο φαγητό αναζητώντας την ευχαρίστηση που θυμάται (ενσυνείδητα ή υποσυνείδητα). Αυτό μπορεί να γίνει και στην περίπτωση που το παιδί βλέπει τον γονιό του να εφαρμόζει αυτή την πρακτική π.χ. να τρώει όταν είναι στεναχωρημένος ή αγχωμένος. Επίσης, η προσφορά γλυκού με στόχο την κατανάλωση κάποιου φαγητού (π.χ. «αν φας τις φακές σου, θα φας πατατάκια/σοκολάτα κλπ»), εντείνει την επιθυμία του «απαγορευμένου» τροφίμου και την αποστροφή απο το φαγητού. 

Έτσι οι γονείς προκειμένου να «προστατεύσουν» τα παιδιά τους από τρόφιμα όπως γλυκά, αλμυρά σνακ και αναψυκτικά, απαγορεύουν την κατανάλωση τους. Όμως τα «απαγορευμένα» τρόφιμα, αυτόματα γίνονται και πιο επιθυμητά. Αντίθετα, η παρουσίαση τους σαν συνηθισμένα τρόφιμα, τα οποία, ωστόσο, πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο, βοηθά τα παιδιά να μάθουν πώς να τα εντάσσουν στη διατροφή τους χωρίς υπερβολές.

Όλες οι παραπάνω συνήθειες όταν γίνονται συστηματικά, οδηγούν στο λεγόμενο “comfort eating” (σε ελεύθερη μετάφραση «φαγητό παρηγοριάς»), το οποίο διατηρείται και στην ενήλικη ζωή και σχετίζεται τόσο με την παχυσαρκία όσο και με διατροφικές διαταραχές.

Συμπερασματκά, γίνεται εμφανές πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του γονέα στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας. Δυστυχώς, ο σύγχρονος τρόπος ζωής σε συνδυασμό με την έλλειψη σωστής ενημέρωσης, δυσκολεύουν το ρόλο αυτό, αφού οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν μια μεγάλη πρόκληση χωρίς τα κατάλληλα εφόδια. Η απόκτηση βασικών γνώσεων διατροφής και η εκμάθηση δεξιοτήτων και πρακτικών που προάγουν την υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής και ενός υγιεινού τρόπου ζωής, μπορεί να αποτελέσουν σημαντικά όπλα στην καταπολέμηση του προβλήματος της παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας.

Κίμογλου Αναστασία
Διατροφολόγος - Διαιτολόγος